Tot nu toe heb ik vooral verhalen geplaatst over reisjes en tripjes, maar na 2 maanden in Mumbai heb ik natuurlijk ook al behoorlijk wat voor mijn onderzoek gedaan. Diverse excursies, literatuuronderzoeken en vooral interviews hebben mij een beter beeld van stad gegeven. Een beeld dat zeker niet rooskleurig is. Mumbai is ziek. Ziek van de corruptie en de strijd om geld en macht die overal in de samenleving is verankerd. Een ziek beeld dat zeker in mijn onderzoeksonderwerp publiek wonen overal in terug komt.

Corruptie is overal. Ook in Nederland moeten we onze kop niet in het zand steken met voorbeelden als de bouwfraude. In India is het alleen overduidelijk zichtbaar en overal in de samenleving verankerd. Vrijwel niemand wil er over praten, vanwege hun eigen belangen of vanwege schaamte. Ondertussen is er een kleine groep politici, ambtenaren, projectontwikkelaars en maffia die met hulp van de politie, rechters en media enorme winsten binnen halen, zonder dat daarvan de rest van de samenleving kan profiteren. Enig houvast vaak voor veel mensen is dat India enige vorm van democratie kent. Een democratie met een gedateerd kiessysteem, corruptie politici en waarbij niet het individu kiest op wie men stemt maar de kaste leider, stamhoofd of slumlord bepaalt op wie moet worden gestemd. Ironisch genoeg wordt het leiderschap van voormalig Minister-president Indira Gandhi genoemd als moment waarna de corruptie pas echt goed zijn intrede deed in de samenleving. Zij liet zien dat geld, macht en succes kon worden verkregen met omkoping in politiek en bedrijfsleven.

In ons onderzoek komt de corruptie overduidelijk naar voren. Bij de manier waarop Mumbai zich ontwikkeld speelt corruptie een belangrijke rol. Nieuwe slums ontstaan met corruptie, torenhoge flats ontstaan met corruptie. Eigenlijk is er bij elk nieuw bouwproject wel sprake van enige vorm van omkoping. Tegelijkertijd worden de overvolle treinen niet verbeterd, omdat anders de investeringstroom van de Wereldbank zou afnemen en daardoor de ambtenaren minder geld in eigen zak kunnen steken. Zijn projectontwikkelaars helemaal niet gebaat bij een betere treinverbinding, omdat anders de grond- en huizenprijzen in het zuiden van de stad minder hoog zouden zijn. En staat de aanleg van een weg zowel op de begroting van de staat als de gemeente, terwijl de weg toch echt maar één keer is aangelegd. Waarnaar zou het geld deze keer weer zijn verdwenen? In ieder geval niet naar de doorsnee Indiër, die vier uur per dag moet reizen in een overvolle stinkende trein en veels te veel betaald voor een woning (ook in een slum), maar tegelijkertijd wel belasting betaald.

Ook binnen de publieke woonsector (woningen ontwikkeld door overheidsorganisaties voor lagere inkomensgroepen) speelt de corruptie een trieste rol. Grond voor publieke woningbouw wordt onderhands verkocht aan projectontwikkelaars, zodat de ambtenaar en projectontwikkelaar flink kan cashen. Een slumlord wordt opgebeld om een slum te ontwikkelen (met omkoping van politie) op een stuk grond bestemd voor publieke woningbouw. Vervolgens kan door een private ontwikkelaar ‘slum rehabilitation’ plaatsvinden, waarbij er hoger kan worden gebouwd en meer woningen voor hogere inkomensgroepen kunnen worden ontwikkeld. Appartementen voor lagere inkomensgroepen worden zo gebouwd dat de muren tussen de appartementen er direct weer kunnen worden uitgebroken, zodat van vijf appartementen direct na oplevering één duur appartement kan worden gemaakt voor de rijke Indiër. Toewijzing van publieke woningbouw vindt plaats via een loterij, die uiteraard kan worden omgekocht. En de productie van publieke woningbouw stagneert überhaupt onder druk van politici, ambtenaren, projectontwikkelaars en maffia die gebaat zijn bij hoge grond- en woningprijzen en daardoor zo min mogelijk publieke woningbouw. Geweld wordt daarbij niet geschuwd. Het voormalig hoofd van de Maharashtra Housing and Area Development Association (de publieke woningbouworganisatie) vertelde in een interview met mij, dat hij na zeven mislukte moordaanslagen op hem maar was gestopt met zijn werk onder druk van vrouw en kinderen. Het draait blijkbaar alleen maar om het zoveel mogelijk geld verdienen door politici, ambtenaren, projectontwikkelaars en maffia en al wens je daar niet aan mee te werken kan je niet normaal functioneren.

Van deze verhalen wordt je soms wel een beetje erg triest en cynisch. Gelukkig merk je er persoonlijk in het leven in Mumbai vrij weinig van en is de stad leefbaar voor zowel arm als rijk. Ik heb het daarom nog steeds reuze naar mijn zin in deze stad en met mij gaat het verder prima. Ik zie nog steeds leuke, spannende nieuwe dingen en heb af en toe een lekker feestje. Soms zou je alleen willen dat je wat kon veranderen in de stad. Een hele samenleving en politiek systeem kan je alleen niet zomaar veranderen. Wat dat betreft mogen we blij, maar kritisch tegelijkertijd zijn over ons eigen Nederland.